دروازه قرآن شیراز

همانطور که می دانید سنت از زیر قرآن رد شدن در فرهنگ ایرانی بسیار ریشه دارد و هنوز هم بسیاری از ایرانیان، به رسم قدیم قبل از راهی مسافرانشان برای سپردن آنها به خدا، از زیر قرآن ردشان می کنند و آبی پشت سرشان به نشانه روشنایی و خیر و برکت می ریزند.همین رسم کهن سبب شده است که ایرانیان از دیرباز در محل ورودی بسیاری از شهرها، قرآنی بر سر دروازه شهر قرار داده که ضامن سلامتی مسافرانی باشد که از آنجا عبور کرده و قصد سفر دارند. دروازه قرآن یکی از این دروازه ها و بعنوان نماد اصلی شهر شیراز شناخته می شود.

قدمت و تاریخچه دروازه قرآن

در ابتدا این دروازه، در حکومت دیالمه، زمان عضدالدوله دیلمی ساخته شد و قرآنی بعنوان تبرک و بیمه مسافرانی که از این دروازه رد می شوند در آن جای داده شد. پس از آن در دوران زندیه که شیراز پایتخت کشور می بود، به دستور کریمخان زند این دروازه بازسازی شد و یک اتاق به بالای دروازه اضافه شد. در این اتاق به جای قرآن قبلی، دو قرآن نفیس 17 منی و بزرگ و کتابت شده به دست سلطان ابراهیم از نوادگان شاهرخ تیموری و منتسب به حضرت علی (ع) قرار داده شد. شیرازیان قدیم بسیار معتقد بوده و اول هر ماه قمری با عبور از زیر این دروازه، خود را در برابر بالایا بیمه می کردند و به شدت معتقد بودند که این کار باعث می شود تا آخر ماه از هر خطر و بلایی در امان بمانند.

تخریب و مرمت دروازه قرآن در گذر زمان

پس از وقوع چند زلزله در زمان قاجار، دروازه قرآن ساخته شده به دستور عضدالدوله دیلمی، آسیب فراوان دید و بارها مرمت شد تا اینکه در سال 1315، به دستور رضا شاه پهلوی، این سازه به کلی تخریب شد. چرا که به دلیل تردد وسایل حمل و نقل موتوری و کامیون ها، دهنه این دروازه تنگ و نامناسب بود. لذا در آن زمان شهرداری با دینامیت آن را با خاک یکسان کرد و جاده ای هموار بدون هیچ سازه ای در آنجا به جا گذاشت. این موضوع باعث ناراحتی مردم شیراز که روزگاران زیادی این بنا را حافظ جان و مال خود می دانستند شد. به همین خاطر 12 سال پس از تخریب این دروازه یعنی سال 1327، یکی از تجار معروف شیراز معروف به اعتماد التجار، دروازه جدید امروزی را در محل فعلی از نو ساخت. این دروازه تا 30 سال قبل همچنان محل رفت و آمد ماشین ها بود، اما اکنون برای حفاظت و عدم آسیب این اثر تاریخی، در کنار آن جاده دیگری ساخته که ماشین ها از آنجا عبور کنند.

چند نکته در باره دروازه قرآن

• دروازه قرآن در سال 1375 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

• دروازه قرآن، سه دهنه دارد که یکی بزرگ و در وسط و دو تای دیگر در دو طرف آن و کوچکتر از دهنه اصلی می باشند.

• در سمت چپ دروازه قرآن، در دهنه شرقی آن، اتاق کوچکی وجود دارد که بنابر وصیت خالق این دروازه، حاج حسین ایگار یا همان اعتماد التجار در آنجا به خاک سپرده شده است.

• قرآن های هفده منی معروف امروزه در دروازه قرآن نیستند و سالهاست به موزه پارس شیراز منتقل گردیده اند.

• در دهنه غربی این دروازه، راه پله ای به اتاق بالا قرار دارد. در این اتاق قرآنی قرار گرفته است تا با انتقال دو قرآن اصلی این بنا بدون قرآن نمانده باشد.

• در بنای دروازه جدید آیاتی از سوره اسرا و حجر با خط ثلث و نسخ نوشته شده است.